İklim Değişikliğinin Sağlık Üzerine Etkileri 2

Ana unsurlar

• İklim değişikliği sağlığın sosyal ve çevresel belirleyicilerini etkiler, temiz hava, güvenli içme suyu, yeterli gıda ve güvenli barınak.
• 2030 ile 2050 arasında, iklim değişikliğinin yetersiz beslenme, sıtma, ishal ve sıcak stresinden yılda yaklaşık 250.000 ek ölüme neden olması bekleniyor.
• Sağlığa doğrudan zarar maliyetlerinin (yani, tarım ve su ve sanitasyon gibi sağlık belirleyici sektörlerdeki maliyetleri hariç tutması), 2030 yılına kadar 2-4 milyar dolar arasında olduğu tahmin edilmektedir.
• Sağlık altyapısının zayıf olduğu bölgelerde, çoğunlukla gelişmekte olan ülkelerde, hazırlık ve müdahale konusunda yardım almadan baş edemeyecek kadar az olacaktır.
• Sera gazı emisyonlarının daha iyi taşıma, yiyecek ve enerji kullanımı seçimleriyle azaltılması, özellikle hava kirliliğinin azaltılması yoluyla sağlığın iyileştirilmesine neden olabilir.

Yukarıda saydıklarımız Dünya Sağlık Örgütünün önümüzdeki 50 yıllık süreçte, orta düzeyde kötüleşecek koşulları içermektedir.

İklim değişikliği son 50 yılda insan faaliyetleri, özellikle fosil yakıtların yanması ve atmosferin alt tabakasında daha fazla sera gazı birikmesine neden olarak, dünya yüzeyinin küresel bazda giderek ısınmasına neden olmaktadır. Son 130 yılda dünya yaklaşık 0.9ºC ısındı. Son 3 yıldır her biri, 1850’den bu yana geçen on yıldan art arda daha sıcaktı. Deniz seviyeleri yükseliyor, buzullar eriyor ve yağış düzenleri değişiyor, sıcak ve soğuk dalgalanmalar en üst seviyede, rüzgar hızı ve orajlar sıklıkla şiddetli bir şekilde görülmekte ve bütün bunlar özellikle kıyı kentlerindeki deniz ticaretlerini, toplum ihtiyaçlarını ve sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.

İklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkisi nedir? Bir önceki yazımda buna kısaca değinmiştim. Küresel ısınma, ılıman iklimlerde yani ülkemizin genellikle kıyı bölgelerini kapsayan alanlarda, daha az kış ölümü ve bazı bölgelerde artan gıda üretimi ve çeşitliliği gibi bazı yerel faydalar getirse de, değişen bir iklimin genel sağlık etkilerinin büyük ölçüde olumsuz olması muhtemeldir. İklim değişikliği sağlık, temiz hava, güvenli içme suyu, yeterli gıda ve güvenli barınağın sosyal ve çevresel belirleyicilerini etkiler. Aşırı ısı, aşırı yüksek hava sıcaklıkları, özellikle yaşlı insanlar arasında, kardiyovasküler ve solunum hastalığındaki ölümlere doğrudan katkıda bulunur. Örneğin Avrupa’da 2003 yazının sıcak dalgası, ki bu sıcak dalga o dönemde görülen son 100 yılın en sıcak yaz aylarına sebep oldu, 70.000’den fazla insanın ölümüne neden olmuştu.

Bütün canlıların dünyadaki tek amacı üreyip neslini devam ettirmektir. Evrimsel olarak genlere işlenen bu kodlar, canlıların dış koşullardaki değişimlere hızlı bir şekilde reaksiyon göstermesini sağlamaktadır. Bu sebepledir ki, ekonomik ve sosyal (savaş bölgelerinde mesela) sıkıntı çeken bölgelerdeki nüfus diğer bölgelere göre artan bir eğilim gösterir.

Çevre koşulları sadece insan ve hayvanların üreme potansiyelini etkilemez. Bitkiler yaşadıkları bölgelerdeki ekstrem değişikliklere, ki bu genellikle atmosferdeki ısı ve topraktaki kullanılabilen su miktarındaki değişimlere ani tepkiler verebilmekte ve bu koşullarda soyunun tehlikeye girebileceğini düşünerek tohum (polen) üretimini ekstrem şekilde arttırabilmektedir. Polen seviyelerinde ki bu artışlar dünya genelindeki yaklaşık 300 milyon insanı etkileyen astımı tetikleyebilir ve böğe insanlarının sağlığını ve dolaylı olarak ülkenin sağlık politikasını ciddi düzeyde etkilemektedir.

Bunların yanında, İklim koşulları su kaynaklı hastalıkları, böcek, salyangoz veya diğer soğuk kanlı hayvanlarla bulaşan hastalıkları güçlü bir şekilde etkiler. Vektör (taşıyıcı) kaynaklı önemli hastalıkların bulaşma dönemlerini uzatabilir ve coğrafi aralıklarını değiştirebilir. Örneğin, ülkemizde iklim değişikliğinin kene kaynaklı hastalık olan Kırım Kongo Kanaması (KKK) sıkça görüldüğü Doğu Anadolu’nun alanını önemli ölçüde genişlettiği görülmektedir. Bu durum ölümcül etkiye sahip olan bu virüsten etkilenen vatandaş sayısında ciddi artışlar görülmektedir. KKK gibi Sıtma, iklimden güçlü bir şekilde etkilenir. Anopheles sivrisinekleri tarafından iletilen sıtma, her yıl 400000’den fazla kişiyi öldürmektedir. Özellikle 5 yaşın altındaki çocuklar bu hastalıktan ciddi düzeyde etkilenmektedir. Sivrisinek vektörü de iklim koşullarına karşı oldukça hassastır ve çalışmalar iklim değişikliğinin bu hastalığı ileriki yıllarda ülkemiz sınırlarında da görülmeye başlanacağının sinyallerini vermektedir.

Bu gibi faktörler ve değişiklikler göz önünde bulundurulduğunda, iklim değişikliğinin sağlık üzerine etkilerinin ölçülmesi iddialı bir model ile olabilir. Bununla birlikte, olası sağlık etkilerinin sadece bir alt kümesini göz önünde bulundurarak ve ekonomik büyümenin ve sağlık ilerlemesinin sürdüğünü varsayabiliriz. Dünya Sağlık Örgütünün bir değerlendirmesinde, iklim değişikliğinin 2030 ve 2050 arasında yılda yaklaşık 250.000 ek ölüme neden olacağı sonucuna varmıştır; Yaşlılarda sıcaklığa maruz kalma nedeniyle 38.000, ishal nedeniyle 48.000, sıtmaya bağlı 60.000 ve çocuklukta yetersiz beslenmeye bağlı olarak 95.000 ölüm vakasının görülebileceği ön görülmektedir.

İnsan sağlığından ziyade değişen iklim Dünyamızın sağlığını tehdit etmektedir. Bireysel olarak herkesten ricamız, doğamızı ve çevremizi koruyalım ve temiz tutalım.

Temiz Çevre, Sağlıklı Gelecektir bizim Parolamızdır!